Tot ver in de 20ste eeuw was de wijkverpleegster dé centrale figuur binnen de gezondheidszorg zowel in de stad als op het platteland. Samen met de huisarts was zij verantwoordelijk voor verpleging aan huis. Als geen ander kende zij de sociale problemen van een gezin en wist ze hoe te handelen. Zij was een erkende en zeer gewaarde professional. Door bezuinigingen en fusies verdween de positie van de wijkverpleegkundige eind jaren ’90 naar de achtergrond. Met het programma Zichtbare schakel van ZonMw, en door nieuw politiek beleid is de wijkverpleging terug op de kaart. Met het besluit in 2015 de wijkverpleging op te nemen in de Zorgverzekeringswet is de herwaardering van de wijkverpleegkundige begonnen, met name door wijkverpleging verantwoordelijk te maken voor de indicatiestelling.
Maatschappelijke, economische en politieke ontwikkelingen hebben grote invloed op de vraag naar zorg. De zorgvraag in Nederland verandert in rap tempo. Zo wonen ouderen langer thuis en veranderen verpleeg- en verzorgingshuizen van karakter. Door de Wet Maatschappelijke Ondersteuning verandert het spectrum, waarbij de gemeenten een grotere rol kregen bij de hulp die mensen nodig hebben om te participeren in de samenleving en bij zelfstandig thuis blijven wonen. Wijkverpleegkundigen zijn bij uitstek in staat op dit soort veranderingen te reageren.
Anno 2024 maken in Nederland ruim een half miljoen mensen gebruik van wijkverpleging. De vraag naar wijkverpleging groeit en zal dat blijven doen. Door de vergrijzing, maar ook omdat ouderen worden gestimuleerd om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Door de marktwerking raakte de wijkverpleging sterk versnipperd en zijn er in een regio veel aanbieders. In 2022 waren er 2523 aanbieders! Zij worden gestimuleerd om samen te werken. Zie website
Er komen steeds meer lectoraten die zich specifiek richten op de wijkverpleging. Tijdens een in opdracht van ZonMw gehouden veldraadpleging in 2023 werd het signaal gegeven dat nog steeds te weinig verpleegkundestudenten kiezen voor de wijk. Aandacht voor betere aansluiting tussen onderwijs en praktijk is nodig gezien de complexiteit van de omgeving waarin wijkverpleegkundigen hun werk doen.
Vanaf 1 januari 2025 gaan in vijf regio’s in Nederland academische werkplaatsen wijkverpleging van start om de kennisinfrastructuur in organisaties te verbeteren en de driehoek Onderwijs, Onderzoek en Praktijk vorm te geven.
Links:
https://www.igj.nl/publicaties/publicaties/2023/04/13/beeld-van-de-wijkverpleging-2022
https://www.zorginstituutnederland.nl/actueel/nieuws/2023/11/02/advies-aan-vws-slimmere-inzet-en-organisatie-houdt-wijkverpleging-toegankelijk